Основные периоды развития и становления буддийской школы Цанид в Монголии
Научная статья
Для цитирования
Мунхцэцэг Н. Основные периоды развития и становления буддийской школы Цанид в Монголии // Власть. 2025. Том 32. № 6. С. 308-314.
Аннотация
В статье речь идет о развитии феномена буддийской логики, имеющего специфические аспекты в контексте своего развития в монгольском мире. Буддийские знания, школы, монастыри, а также буддологические исследования в течение периода «третьего пришествия» буддизма были широко развиты и получили почти адекватное определение в контексте буддизма в Монголии. В контексте этой эволюции развивалась и буддийская логика в векторе других классических «пяти наук» буддизма (rig gnas che ba lnga). Понятие «логика» индийская буддийская культура рассматривает вкупе с философскими, психологическими, а также эпистемологическими знаниями, тогда как тибетские и монгольские мыслители использовали новые философские аналитические методики – особую специфическую систему диалектического текста и дебатов. Хорошо развитая философская система понимания, объяснения и обучения на основе исследования десяти глубинных философских трактатов (po ti lnga) во всей этнической Монголии, а также многочисленные малые отрасли буддийских знаний и умений способствовали появлению буддийской логики в Монголии. В то время как проблема хронологизации, появления и развития буддийских традиций в Монголии широко представлена в научной литературе, об эволюции буддийской логики в регионе нет специальных публикаций.
Ключевые слова:
буддийская логика, дискурсивная инструкция, монастырские школы (mtshan-nyid grwa tshang), pramāṇa, tshad-ma, lakṣaṇa, chos-grwa, дебаты
Литература
Абаева Л.Л. 2018. Религиозная культура монгольских народов в векторе буддийских традиций. Улан-Удэ: Буряад-Монгол ном. 368 с.
Бира Ш. 2001. Монгол дахь буддын шашны түүхчилсэн товч тойм. – Монголын түүх, соел, түүх бичлэгийн судалгаа: Боть III. Улаанбаатар: Интерпресс. 188-200 х.
Бүрнээ Д. (хөврүүлж, тайлбар хийсэн). 2015. Гомбованжил [Ната]. Алтан Эрих. Улаанбаатар: Соембо пресс. 191 х.
Жүгдэр Ч. 1984. XV–XVIII зууны монголын нийгэм-улс төр, гүн ухааны сэтгэлгээний хөгжлийн тойм. Улаанбаатар: Шинжлэх ухааны академийн хэвлэх үйлдвэр. 110 х.
Лувсандаян [Ш. Дамдин]. 2014. Их Монгол оронд бурханы шашин дэлгэрсэн түүх (Орч: С. Гантөмөр). Улаанбаатар. 292 х.
Майдар Д. 1970. Монголын хот тосгоны гурван зураг (Эрт, дундад ба XX зууны эх). УБ. 136 х.
Мягмарсамбуу Г. 2022. Бүгд найрамдах Монгол Ард Улс: Социализм ба Буддизм. Улаанбаатар: Соембо принтинг. 314 х.
Пүрэвжав С. 1961. Хувьсгалын өмнөх Их хүрээ. Улаанбаатар: Улсын хэвлэлийн хэрэг эрхлэх хороо. 165 х.
Пэрлээ Х. 2001. Эрдэм шинжилгээний өгүүллүүд (I дэвтэр). УБ: Шинжлэх ухааны академийн хэвлэл. 314 х.
Содномдаргиа Т. 1993. Монголын гүн ухааны хөгжлийн тойм. – Гүн ухаан нийгмийн сэтгэлгээ. УБ: №1(3).
Сүхбаатар На, М. Ганболд, Б. Бат-Амгалан, Х. Бямбажав, Г. Ядамжав. 2018. Баруун Монголын сүм хийдүүд, соелын өв. УБ: Соембо принтинг. 172 х.
Хатанбаатар Н. 2017. Халх Монголын хүрээ хийд ба лам нарын түүхийн судалгааны зарим асуудал. – Монголын бурханы шашны түүхийн зарим асуудал. ЭШХ-ын эмхэтгэл. УБ. 55-86 х.
Цэмбэл гуши. 1997. Монголын түүх оршвой [Hor gyi yul du dam paʼi chos byung bshugs so]. Л.Тэрбиш (пер.). УБ: б/и. 216 х.
Энхбаяр Ж. 2009. Монголын философийн түүх судлалын асуудалд. Философи эрхийн судлал 29. УБ: Тод бичиг. 37-42 х.
Бира Ш. 2001. Монгол дахь буддын шашны түүхчилсэн товч тойм. – Монголын түүх, соел, түүх бичлэгийн судалгаа: Боть III. Улаанбаатар: Интерпресс. 188-200 х.
Бүрнээ Д. (хөврүүлж, тайлбар хийсэн). 2015. Гомбованжил [Ната]. Алтан Эрих. Улаанбаатар: Соембо пресс. 191 х.
Жүгдэр Ч. 1984. XV–XVIII зууны монголын нийгэм-улс төр, гүн ухааны сэтгэлгээний хөгжлийн тойм. Улаанбаатар: Шинжлэх ухааны академийн хэвлэх үйлдвэр. 110 х.
Лувсандаян [Ш. Дамдин]. 2014. Их Монгол оронд бурханы шашин дэлгэрсэн түүх (Орч: С. Гантөмөр). Улаанбаатар. 292 х.
Майдар Д. 1970. Монголын хот тосгоны гурван зураг (Эрт, дундад ба XX зууны эх). УБ. 136 х.
Мягмарсамбуу Г. 2022. Бүгд найрамдах Монгол Ард Улс: Социализм ба Буддизм. Улаанбаатар: Соембо принтинг. 314 х.
Пүрэвжав С. 1961. Хувьсгалын өмнөх Их хүрээ. Улаанбаатар: Улсын хэвлэлийн хэрэг эрхлэх хороо. 165 х.
Пэрлээ Х. 2001. Эрдэм шинжилгээний өгүүллүүд (I дэвтэр). УБ: Шинжлэх ухааны академийн хэвлэл. 314 х.
Содномдаргиа Т. 1993. Монголын гүн ухааны хөгжлийн тойм. – Гүн ухаан нийгмийн сэтгэлгээ. УБ: №1(3).
Сүхбаатар На, М. Ганболд, Б. Бат-Амгалан, Х. Бямбажав, Г. Ядамжав. 2018. Баруун Монголын сүм хийдүүд, соелын өв. УБ: Соембо принтинг. 172 х.
Хатанбаатар Н. 2017. Халх Монголын хүрээ хийд ба лам нарын түүхийн судалгааны зарим асуудал. – Монголын бурханы шашны түүхийн зарим асуудал. ЭШХ-ын эмхэтгэл. УБ. 55-86 х.
Цэмбэл гуши. 1997. Монголын түүх оршвой [Hor gyi yul du dam paʼi chos byung bshugs so]. Л.Тэрбиш (пер.). УБ: б/и. 216 х.
Энхбаяр Ж. 2009. Монголын философийн түүх судлалын асуудалд. Философи эрхийн судлал 29. УБ: Тод бичиг. 37-42 х.
Статья
Поступила: 27.01.2025
Форматы цитирования
Другие форматы цитирования:
APA
Мунхцэцэг, Н. (2025). Основные периоды развития и становления буддийской школы Цанид в Монголии. Власть, 32(6), 308-314. извлечено от https://jour.fnisc.ru/index.php/vlast/article/view/10464
Выпуск
Раздел
ЗАРУБЕЖНЫЙ ОПЫТ
Представляя в Редакцию рукопись автор выражает согласие со всеми пунктами настоящего лицензионного договора.
